Rozwój a prywatyzacja cz. III

PBK S.A. osiągnął w latach 1997 – 1998 taki poziom rozwoju, że dalszy jego rozwój wymagał opracowania polityki w rozwoju bankowości inwestycyjnej, która w Polsce rozwijała się bardzo dynamicznie. Wobec tego PBK nie mógł pozostać na te procesy obojętny.
Uznano, że najistotniej­szymi działaniami w PBK powinno się stać:
rozwijanie Grupy Kapitałowej PBK poprzez tworzenie specjalistycznych podmiotów, których oferta uzupełniała paletę usług i produktów Grupy Kapitałowej PBK. W tym celu wydzielono z dniem 1 lipca 2000 roku ze struk­tur Banku działalność maklerską. Biuro Makler­skie przekształcono w Dom Maklerski PBK S.A. W 2000 roku wzrósł udział Domu Maklerskie­go PBK w obrotach GPW z 2,4% do 3,1%. W tym okresie DM PBK pozyskał największą liczbę inwestorów – liczba prowadzonych rachunków wzrosła o 30%. Na koniec 2000 roku DM PBK zajął czwartą pozycję ze 117 tyś. klientów (9,4% udziału w całkowitej liczbie prowadzonych rachunków inwestycyjnych);
powołanie PBK Doradztwa Finansowe Sp. z o.o., zajmującą się dystrybucją produktów i usług oferowanych w ramach Grupy Kapita­łowej PBK;
zainicjowanie procesu łączenia PBK Nierucho­mości Sp. z o.o. z PBK Property Sp. z o.o., w drodze fuzji tych spółek.
rozwijanie sprzedaży produktów bankowości inwestycyjnej na rzecz klientów Banku przez wyspecjalizowane podmioty zależne kapitałowo od Grupy Kapitałowej, w tym:
– BK Atut TFI,
– PBK Asset Management SA,
Dom Maklerski PBK S.A.,
PBK Inwestycje S.A.

nawiązanie strategicznej współpracy z Grupą Ubezpieczeniową – Sopockie Towarzystwo Ubezpie­czeniowe Ergo Hestia Insurance S.A. Celem spółek powinien być rozwój bancassurance1 na polskim rynku. (Osiągnięto również porozumienie w sprawie sprzedaży przez PBK Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego PBK S.A., zarządzającego Otwartym Funduszem Emerytalnym PBK Orzeł.)

Sfinalizowano 31 października 2000r. połączenie PBK z Bankiem Austria Creditanstalt Poland S.A., które to połączenie przyniosło następujące korzyści:
przyśpieszenie rozbudowy „potencjału” finansowego Banku o silnej pozycji konkurencyjnej na polskim rynku bankowym, łączącego międzynarodowe doświadczenie ze znajomością rynku lokalnego. PBK posiada duża znajomość rynków lokalnych, dysponuje znacznym udziałem w rynku krajo­wym oraz rozległą, trzecią pod względem wielkości, ogólnopolską siecią placówek. Natomiast filia Banku Austrii specjalizowała się głównie w obsłudze podmiotów międzynarodowych i zamożniejszych klientów indywidualnych oraz w prowadzeniu transakcji na rynkach zagranicznych i usług powierniczych,

podniesienie standardu usług poprzez m.in. udostępnienie klientom szerszej gamy produk­tów i usług oraz sieci placówek zlokalizowa­nych na terenie całego kraju,
„rozwiązanie” problemu konkurencyjności obu banków posiadających tego samego inwestora strategicznego,
zwiększenie aktywności na rynku papierów wartościowych (wzrost o 100% wartości portfela handlowego zarządzanego przez wyspecja­lizowany podmiot – PBKAsset Management SA.)

Zmiany w akcjonariacie i władzach Banku wywołane jego prywatyzacją.

Do publicznej oferty sprzedaży akcji PBK S.A. zosta­ło skierowanych 70% akcji. Akcje PBK SA zadebiutowały na ryn­ku podstawowym Giełdy Papierów Wartościowych w Warsza­wie 21 października 1997 r. Oferta sprzedaży akcji Banku cie­szyła się dużym powodzeniem, co spowodowało koniecz­ność dokonania znacznych redukcji przydziału akcji w stosunku do subskrypcji, zarówno w transzy dla małych jak i instytucjonal­nych inwestorów. Redukcja zleceń w transzy małych inwesto­rów wyniosła 92%, a w transzy inwestorów instytucjonalnych wystąpiła prawie 3-krotna nadsubskrypcja. Oferta PBK SA była trzecią pod względem wielkości publiczną ofertą akcji oferowa­nych w 1997 roku przez Skarb Państwa.
Pierwszy kurs akcji Ban­ku wyniósł 80,5 PLN. przy zysku na jedną akcję 12,6 PLN. Już za rok 1997 Zarząd proponował Walnemu Zgromadze­niu wypłatę dywidendy w wysokości 2,5 PLN na akcję. Była to kwota, zdaniem Banku, zarówno atrakcyjna dla Akcjonariuszy Banku, jak też uwzględniająca ambitne zamierzenia rozwojowe Banku, których realizacja przyczyni się do tak znacznego wzrostu war­tości rynkowej Spółki.
Po zakończonej prywatyzacji oraz dodatkowych za­kupów akcji PBK SA na giełdzie przez wiodących akcjonariuszy, struktura akcjonariatu (wg stanu na 31.12.1997 r.) ukształtowa­ła się następująco: Skarb Państwa – 33%, TUiR Warta – 20%, Creditanstalt – 16%, Kredyt Bank PBI – 6%, pozostali akcjonariusze – 25%.
Skarb Państwa jednak w latach 1998 i 1999 odsprzedał znaczą część akcji i w końcu 1999 roku posiadał jedynie około 15 proc. akcji, z czego 10 proc. zarezerwowano na zasilenie funduszów emerytalnych, a 5 proc. akcji potraktował jako rezerwę reprywatyzacyjną. Praktycznie więc przestał być znaczącym akcjonariuszem PBK S.A. (W chwili przystąpienia do prywatyzacji Powszechnego Banku Kredytowego S.A. w Warszawie, jedynym jego akcjonariuszem był właśnie Skarb Państwa. )
W rezultacie tych działań struktura akcjonariatu PBK S.A., w następstwie prywatyzacji, ukształtowała się następująco:1
Akcjonariat prywatny, w tym:

66,5%

TU i R Warta

13,0%

Creditanstalt Bankverein

13,0%

Kredyt Bank S.A.

13,0%

PBR S.A.

1,0%

polskie i zagraniczne fundusze inwestycyjne

10,5%

drobni akcjonariusze

16,0%

Skarb Państwa, w tym:

33,5%

pula akcji dla pracowników Banku

1 5,0%

pula akcji premiowych

3,5%

pula na zasilenie funduszy emerytalnych

10,0%

rezerwa reprywatyzacyjna

5,0%

RAZEM

100,0%

Wkrótce po sesjach specjalnych, na których przydzielono akcje Banku inwestorom, a jeszcze przed pierwszym dniem notowań w 1997 r. akcji Banku na parkiecie, TUiR „Warta” potwierdziła zakup 1 495 967 akcji Banku, stano-wiących 6,93% kapitału akcyjnego, od Kredyt Banku po cenie 72,5 zł za sztukę, co pozwoliło mu (TUiR „Warta”) osiągnąć 20% udziału w kapitale PBK SA. Kredyt Bank2 wskutek transakcji zmniejszył pakiet posiadanych przez siebie akcji Banku do 9,07%, a wkrótce potem do 6,1%. W styczniu 1999 roku struktura akcjonariatu PBK S.A. przedstawiała się następująco3:

Ip.

Nazwa akcjonariusza

AKCJE

GŁOSY NA WZA

ilość

%

ilość

%

1

Bank Austria Creditanstalt International AG

4 276 800

19,80

4276800

19,80

2

Bank Austria AG

1 654 560

7,66

1 654 560

7,66

3

Ministerstwo Skarbu Państwa

3879521

17.96

3 879 521

17,96

4

pracownicy PBK SA, którzy otrzymali akcje na podstawie ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych

3 239 796

15.00

3239796

15,00

5

Wiener Stadtische Allgemeine Yersicherung AG

2133535

9,88

2133535

9,88

6

Long Grove N. V.

1 297 000

6,00

1 297 000

6,00

7

pozostali akcjonariusze (posiadający mniej niż 5% akcji)

5118788

23,70

5118788

23,70

RAZEM

21 600 000

100,00

21 600 000

100,00

W listopadzie 1998 roku Bank Austria Creditanstalt International AG (BA/ CA-I), będący następcą prawnym Creditanstalt Bankverein, otrzymał od Komisji Nadzoru Bankowego pozwolenie na objęcie do 50% akcji PBK SA. Powyższa decyzja stworzyła możliwość dalszego rozwoju współpracy pomię­dzy obu bankami przez bezpośredni wpływ na politykę i strategię działania Banku. Prezes Zarządu Powszechnego Banku Kredytowego SA, stwierdził, że: „BA/CA-I zwiększy wartość dodaną PBK SA, co pomoże Bankowi umocnić jego pozycję jako wiodącego banku w Polsce. PBK SA uzyska dostęp do szerokiego „know how” posiadanego przez Grupę Banku Austria Creditanstalt, jedną z najwięk­szych działających we wszystkich ważnych segmentach biznesu, grup banko­wych w Europie. Z kolei BA/CA-I poprzez PBK SA wzmocni swoją pozycję na rynku Europy Centralnej. ” Wypowiedzi takie ukazywały się w wielu ówczesnych publikacjach.

IV.2. Plany PBK S.A. na przyszłość i ocena Banku przez klientów

Zarząd PBK uznaje, iż jego misją w obszarze korporacyjnym jest uzyskanie pozycji lidera w zakresie usług rozliczeniowych dla klientów korporacyjnych oraz co najmniej trzeciej lub czwartej pozycji w Polsce wśród banków obsługujących klientów korporacyjnych przy jednoczesnym zapewnieniu efektywności działania obszaru4. Do tak sformułowanej misjo upoważnia osiągnięta pozycja na rynku bankowym.
Tabela 1: Udziały rynkowe w segmentach klientów w końcu 2000r.
Kredyty
Udział rynkowy PBK SA
Przedsiębiorstwa, spółki państwowe
7,66%
Przedsiębiorstwa, spółki prywatne, spółdzielnie
5,89%
Pozostałe podmioty niefinansowe
5,75%
Sektor budżetowy
10,64%
Sektor finansowy (bez banków)
2,26%
Razem obszar korporacyjny
6,12%
Depozyty
Udział rynkowy PBK SA
Przedsiębiorstwa, spółki państwowe
8,98%
Przedsiębiorstwa, spółki prywatne, spółdzielnie
6,20%
Pozostałe podmioty niefinansowe
12,71%
Sektor budżetowy
11,78%
Sektor finansowy (bez banków)
7,26%
Razem obszar korporacyjny
8,47%

Aby osiągnąć zakładany cel, Zarząd banku wyznaczył postawił na:
przyrost liczby klientów,
zwiększenie sprzedaży aplikacji Elektronic Banking,
zminimalizowanie poziomu marż,
zwiększenie jakości portfela kredytowego5
kształtowanie przyrostu wolumenów operacyjnych.
Plany Banku na przyszłość są nakierowane na zmiany, jakie wynikają z rezultatów drugiej edycji przeprowadzonych badań, dotyczących zadowolenia i preferencji klientów w końcu 2000 roku. Z tych badań wynika, iż w roku 2000 nastąpił spadek poziomu image Banku wśród klientów. Tabele 2, 3 i 4. charakteryzują te elementy, które decydują, czy opinia (zaufanie) o Banku wzrasta, czy też maleje.
Tabela 2: Oceny pozytywne Banku w poszczególnych dziedzinach w styczniu i maju 2000r.6

Tabela 3: Procent pozytywnych ocen jakości obsługi klientów w Banku7

Tabela 4: Dalsze oceny poziomu obsługi klienta8

Jak wynika z tych tabel, nastąpił wyraźny spadek w ośmiu cechach jakościowych, a w dwóch utrzymuje się raczej na stałym poziomie. Z Tych samych badań wynika także spadek jakości usług świadczonych w ramach rachunku bieżącego:
Tabela 5: Ocena pozytywna niektórych cech rachunku bieżącego w I i V 2000r.

Pogarsza się również wśród klientów ocena współpracy i sposobu kontaktowania się z PBK:

Takie dane muszą niepokoić każdy komercyjny bank, gdyż niektórzy klienci stają się nielojalnymi. W PBK S.A. zaledwie w ciągu czterech miesięcy o dwa procent wzrosła liczba osób zamierzających zmienić bank, również o dwa procent wzrosła liczba tych, którzy zrobią to prawdopodobnie a o jeden procent zmniejszyła się liczba tych, którzy twierdzą, iż na pewno tego nie zrobią. Szczegóły ilustruje poniższy wykres9:
Tabela 6

Zakończenie

Zarząd Powszechnego banku Kredytowego w Warszawie długo oczekiwał prywatyzacji. Również sam proces jego prywatyza­cji, z wielu, rozlicznych względów trwał blisko trzy lata.
Powodzeniem jednak zakończyła się nie tylko publiczna oferta akcji Banku, w ramach, której konieczne były znaczące, dotychczas niespotykane, redukcje zapisów zarówno w transzy dla drobnych, jak i instytucjonalnych inwestorów, ale także poprywatyzacyjne ustabilizowanie się akcjonariatu Banku polegające na wyłonieniu zagranicznego inwestora strategicznego, co w przypadku instytucji zaufania publicznego odgrywa duże znaczenie. O sukcesie prywatyzacyjnym Banku przesądziło szereg elementów, wśród których na uwagę zasługują m.in.:
• zaufanie społeczne do Banku, instytucji finansowych
• zawsze bardzo dobre wyniki finansowe Spółki,
• dobra współpraca Banku z organami rządowymi,
• spokojne i kompetentne „wejście” na Giełdę oraz lojalny stosunek do drobnych akcjonariuszy
• zastosowany przy sprzedaży akcji, sprawdzony system preferencji dla ma­łych inwestorów, w tym niższa cena i możliwość zakupu akcji premiowych za połowę ich wartości po 1 roku ich posiadania,
• centralny system dystrybucji akcji dla drobnych i instytucjonalnych inwesto­rów poprzez giełdę, sprawdzony już przy wcześniejszych prywatyzacjach bankowych,
• sprawna koordynacja całego procesu prywatyzacji przez Bank,
• wysoko oceniany przez inwestorów jakości Prospektu Emisyjnego Banku,
• umiarkowana cena akcji Banku,
Fakty te znajdują potwierdzenie nie tylko w materiałach publikowanych przez sam PBK S.A. w Warszawie, ale również dokumenty Narodowego Banku Polskiego, a co szczególnie istotne, również wyniki finansowe.
Wszystko to nie oznacza, że władze PBK mogą „spocząć na laurach”. Pozytywne efekty prywatyzacji nie gwarantują bowiem powodzenia na przyszłość. Jak pokazały zamieszczone w IV rozdziale wyniki przeprowadzonego przez sam bank badania, klienci coraz częściej wyrażają niezadowolenie z oferowanych przezeń usług.
Z treści pracy wynika, iż sam proces przekształcenia własnościowego Powszechnego Banku Kredytowego S.A. w Warszawie wymiernie przyczynił się do jego dynamicznego rozwoju.
Obecnie PBK S.A. kontynuuje swą strategię z tym, że o niej decyduje zagraniczny akcjonariusz strategiczny. Najbliższe działanie Banku jest związane z procesem integracyjnym z Bankiem Przemysłowo – Handlowym S.A. Utworzony do końca 2001 roku, w wyniku fuzji, wspólny bank, przyjmie zapewne strategię wyznaczającą nowe kierunki rozwojowe, oparte na już istniejących atutach (dorobku) PBK S.A. i PBH S.A. Nowy bank stanie się w Polsce jednym z wiodących, uniwersalnych banków wspierającym rozwój kraju. Bank o tym znaczeniu dla polskiego systemu bankowego wyznaczy – do realizacji – główne filary jego strategii:
bankowość detaliczna,
bankowość korporacyjna,
finansowanie nieruchomości,
zarządzanie aktywami, funduszami inwestycyjnymi,
działalność maklerska i leasing10.
Powstaje zatem bank o następującym potencjale:

Znaczny wzrost potencjału nowego banku11

BPH
PBK
Nowy Bank
proforma
Pozycja w sektorze
Liczba placówek*
244
342
586
3
Liczba ROR-ów
562 000
396 000
958 000
3
Bankomaty
354
223
577
3
Karty bankowe
566 000
277 000
843 000
3
Klienci (w tys.)
1 100
1 300
2 400
3
Udział rynkowy (%)
5,3
5,5
10,8
3
Cena (wartość księgowa)
1,24
1,18
–
–
* Z uwzględnieniem oddziałów, przedstawicielstw, agencji (PBK) i punktów kasowych (BPH)
Bibliografia

Grzegorczyk W., Marketing Bankowy. Podręcznik, Biblioteka menadżera i bankowca, Warszawa 1999
„Magazyn Klienta”, Wydawnictwo Powszechny Bank Kredytowy Nr II (22) 2001
McNaughton D., Efektywne zarządzanie zmianami, Fundacja warszawski Instytut Bankowości, Warszawa 1995
Piwowar E., Raport o prywatyzacji, Powszechny Bank Kredytowy S.A. w Warszawie, Warszawa 1999
Prospekt sprzedaży akcji, Powszechny Bank Kredytowy S.A. w Warszawie, Warszawa 1997
Raport Roczny 1997, Powszechny Bank Kredytowy S.A. w Warszawie
Raport roczny 1998, Powszechny Bank Kredytowy S.A. w Warszawie
Raport roczny 1999, Powszechny Bank Kredytowy S.A. w Warszawie
Raport roczny 2000, Powszechny Bank Kredytowy S.A. w Warszawie
Sytuacja finansowa banków – synteza, Narodowy Bank Polski. Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Warszawa 2000
Załącznik

Lista banków giełdowych12 (stan na 31.12.2000 r.)13

Lp.
Kod banku
Nazwa banku

1
103
Bank Handlowy w Warszawie SA
2
105
Bank Śląski SA
3
106
Bank Przemysłowo-Handlowy SA
4
109
Wielkopolski Bank Kredytowy SA
5
111
Powszechny Bank Kredytowy SA
6
114
BRE Bank SA
7
116
BIG Bank GDAŃSKI SA
8
124
Bank Polska Kasa Opieki SA
9
144
Bank Komunalny SA
10
150
Kredyt Bank SA
11
154
Bank Ochrony Środowiska SA
12
155
LG Petro Bank SA
13
160
FORTIS BANK POLSKA SA
14
163
Bank CZĘSTOCHOWA SA
15
174
Bank Amerykański w Polsce SA “AmerBank”
16
191
Bank Współpracy Regionalnej SA